دین اسلام دینی است که به آبروی هرفرد ازافراد جامعه احترام داشته وپیروان خودراهیچگاه اجازه نمیدهدکه آبرو،شخصیت،وقار وحیثیت افرادراخدشه دارنمایند،یکی ازجمله مواردی که اسلام بخاطرحفظ حیثیّت وشخصیّت افراد،پیروان خودرا منع نموده همانا غیبت است،چرا که غیبت کننده شخص بزدل وترسوبوده وجرأت آنرانداردکه درجلوکسی که غیبتش رامیکنددشنام ویاتوهین نماید،پس میکوشدکه درغیابش آبرووحیثیت اورا درجامعه جریحه دار نماید.به همین منظورخداوند(ج) ماراازغیبت منع نموده میفرماید:یکی ازدیگری غیبت ننماید،آیاهیچ یک ازشمادوست داردکه گوشت برادر مردۀخودرابخورد؟به یقین همۀشماازمرده خواری بدتان میآید(وازآن بیزارید،غیبت نیزچنین است وازآن بپرهیزید)وازخداوند(ج)پرواکنیدبیگمان الله(ج) بس توبه پذیر ومهربان است(سورۀحجرات آیت«12») درواقع غیبت یک عمل بسیارزشت بوده تاآنجا که خداوند(ج) آنراتشبیه باخوردن گوشت مردۀبرادرکرده است،وخوردن گوشت مردۀبرادر باهیچ عقل سلیمی همخوانی ندارد،وهرانسان عاقل وهوشیارازآن متنفِّراست.

تعریف غیبت :

حضرت رسول اکرم(ص)بطرزسؤال وجوابی خودخواستندمفهوم درست غیبت رابرای اصحابش مشخَّص نمایند،فرمودند:آیاشمامیدانیدغیبت چیست؟گفتند:خداوپیامبرازهمه داناترند،فرمود:غیبت آنست که درحق برادردینی خودچیزی بگوییدکه ازآن ناراحت شود.یکی پرسیدآیااگرآنچه دربارۀاومیگوییم دراوموجودباشدبازهم غیبت است؟پیامبر(ص)فرمود:اگرآنچه دربارۀاومیگویی دراوموجودباشد،بازهم غیبتش راکرده ای واگرموجودنباشددرحقش بهتان نمودۀ(روایت مسلم حدیث شماره«2589»وابوداود«4874»وترمذی«1935»  )این حدیث نه تنها تعریفی برای غیبت است،بلکه پنداربعضی ازمردم راکه اگربرایشان گفته شود غیبت مکن!میگوید:(من راست میگویم این کارراکرده، اینکه غیبت نیست،دروغ که نمی گویم )این حدیث مبارک این اندیشه وفکر راصریحاًردّمینماید.

تقبیحغیبت :

در موردتقبیح غیبت اولاً آیت فوق وثانیاًدو حدیث ازاحادیث پیامبر(ص)ماراکافی است،حضرت ابن مسعود(رض)میفرماید:نزدرسول اکرم(ص)بودیم،یک نفرازمجلس بیرون رفت فوراًدیگری شروع به غیبت کردن اوکرد،پیامبر(ص)به آن مردفرمود:دندانهایت راتمیزکن وگوشت بین آنها رابیرون آور،آن مردگفت:ازچه چیزدندانهایم راتمیز نمایم؟من که گوشتی نخورده ام،پیامبر(ص)فرمود:گوشت برادرت راخوردی(روایت طبرانی)وهمچنین پیامبر(ص)میفرمایند:هنگامی که خدای عزّوجل به معراج دعوتم فرمود،به کنارطایفۀ عبورکردم،ناخنهای مِسی(آهنی)داشتندوسینه وصورت خودراباآن می خراشیدند.به جبرییل گفتم:آنان چه کسانی هستند،گفت:کسانی هستندکه غیبت مردم رامینمایندودربارۀآبرووحیثیت مردم عیبجویی میکنند(ابوداودحدیث شماره(4878)واحمد(3|224) عدّه ای ازعلماءمثل سفیان ثوری وغیره... به این قول ونظراندکه روزۀغیبت کننده باطل است(امّا این قول مذهب ما(حنفی)نیست،ازنظر مذهب ما روزه اش باطل نمیشود امّا ازثوابش کاسته میشود).

درمجلسی که غیبت میشود نباید شرکت کرد :

ازنظراسلام شنوندۀغیبت باگویندۀ آن درگناه شریک است،چونکه شنونده وظیفه داردکه ازبرادر غایب خوددفاع کند.درحدیث شریف آمده است:کسیکه ازبرادردینی خودبه هنگام غیبت دفاع نماید،حتماًخداوند(ج) اوراازعذاب جهنّم نجات میدهد(روایت احمد)کسیکه همّت وجرأت آنرا نداردکه نیش این زبانهای مسموم را ازحیثیت برادردینی خوددورسازد،کمترین چیزی که  براوواجب است اینست که ازمجلس غیبت دورشود،وتازمانی که مجلس ازموضوع غیبت پاک شودازآن دوربماندوگرنه مشمول آیۀ(140)سورۀنساءخواهدشدکه الله(ج)میفرماید:شماهم آن وقت مثل ایشان خواهیدبود«حلال وحرام دراسلام صـ287و288ـ»غیبت تنها به زبان نیست بلکه باهمۀجوارح صورت میگیردمثلاً:تشبیه کردن خودبه شخص لنگ،کورومسخره کردن او،این هم غیبت محسوب میشود.

کفارۀغیبت :

اگر کسی غیبت کسی دیگری را کرد،باید به بارگاه خدای عزّوجل توبه کرده وعزم کندکه به آن بازنگرددوبایدازکردۀخودپشیمان بوده وازکسی که غیبتش راکرده است حلاّلیت بطلبد،این قول جمهورعلماءاست.جمعی دیگری ازعلماءمیگویند:حلاّلیت طلبیدن ازاوشرط نیست زیرا اگراورا ازغیبت خودآگاه کند،چه بساکه آزارروحی وارده بروی ازغیبتش شدیدترباشدپس راه جبران اینست که درمجالسی که مذمّتش راکرده است،ازوی به نیکی یادکندوتوصیفش نمایدودرحدّتوان غیبت راازوی برگرداندتااین کارنوعی تعویض درمقابل عمل سابقش باشد(تفسیرانوارالقرآن جـ5ــ صــ639ـ) 

 بعضی ازمواردی که درآنها غیبت محسوب نمیشود :

اگربنابه ضرورت ویامصلحتی بدی کسی ذکرشودوآن ضرورت ومصلحت ازنظرشرع معتبرباشد،پس آن درحکم غیبت داخل نیست مثلاً:شکایت ازدست ظالم پیش کسی که میتواندظلم رادورسازد،یاشکوه اززن وبچۀکسی درنزدپدروشوهرش که میتوانندبرای اوچاره ای بیندیشند،یااظهارواقعۀنزدمفتی جهت دریافت فتوای،ویابرای حذرداشتن مسلمانان ازشرّدینی ودنیوی کسی،ویاجهت استشاره درخصوص کسی که حال اورابیان میکند.مثلاً:کسی پرسان میکندکه من میخواهم بافلانی ازدواج ویامعامله  نمایم چطورشخصی است؟دراینجا شخص مسؤل(سؤال کرده شده)مجبوراست که حقیقت رابگوید غیبت محسوب نمیشود،ویاغیبت کسیکه که علناًدرنزد همۀمردم گناه میکند،وبراظهارفسق خودافتخار میکند،اظهاراعمال بدچنین شخصی غیبت محسوب نمی شود.ولی غیبت نمودن ازاین قبیل اشخاص بنابه تضییع(ضایع کردن)وقت نیزمکروه میباشد،وقدرمشترک درتمام این مسایل آنست که هدف ازبیان غیبت ویابدی کسی بنابرتحقیراونباشد،بلکه بخاطرمجبوری ونیازباشد(تفسیرمعارف القرآن جـ13ــ صــ163و164ـ)

 پروردگارا!زبـانهـای مارا ازغـیبـت دوربـگـردان،وهـمیـشه زبـانـهـای مـارابـاذکـرویـادخـودتروتـازه بنما 

(آمین یارب العالمین)